یکی از روش‌های موثر یادگیری مطالب، استفاده از جعبه لایتنر است.
در اینجا درباره این ابزار سودمند آموزشی، توضیحاتی ارائه خواهد شد. امیدواریم با استفاده از این وسیله که بر پایه منحنی U قرار گرفته است، به یاد آوری هرچه بهتر مطالب در مدت زمان محدود کمک کنیم.
تاریخچه جعبه لایتنر
این وسیله توسط محقق اتریشی ( سباستین لایتنر) طراحی شده و مطالب را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت منتقل می‌نماید. این کار به گونه‌ای انجام می‌گیرد که فرد احساس یک تفکر دشوار یا تکرارهای خسته کننده را نخواهد داشت. وقتی از کاری لذت ببرید، دیگر احتیاجی نیست تا خود را به انجام آن مجبور کنید.
اساس علمی جعبه لایتنر
این وسیله بر اساس تجارب روان شناسی و تربیتی زیر طراحی شده است.
۱. اگر انسان یک مطلب یا مفهوم را به خوبی فرا نگیرد، بعد از یک روز تا یک هفته تقریباً ۷۳% آن را فراموش می‌کند و بعد از یک ماه ۸۰% آن فراموش می‌شود. به این ترتیب فقط ۲۰% وارد حافظه دراز مدت می‌شود. جعبه لایتنر برنامه را به گونه‌ای تنظیم می‌کند تا با بیش‌ترین تکرار در قسمت خطرناک منحنی فراموشی، مطالب به حافظه دراز مدت هدایت شود.
۲. آزمایش اسکینر: طبق این آزمایش هرگاه بلافاصله بعد از عملی پاداش دریافت شود، این پاداش باعث تشدید آن عمل می‌شود. وقتی در بازی موفقیتی به دست می‌آید، پاداشی دارد که همان امتیاز بیشتر است. این امتیاز بیشتر چون به ما رضایت می‌دهد، تمایل پیدا می‌کنیم که کماکان با سرعت بیشتری به بازی ادامه دهیم.
از این خاصیت در جعبه « لایتنر» استفاده شده است.
مزایای استفاده از جعبه لایتنر
۱. از تکرارهای غیر ضروری جلوگیری می‌کند. به عبارتی دیگر، برای آن که مطلبی را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل کنید، نیازمند تکرارهای مکرر هستید. اما وقتی یک صفحه را برای چندمین بار مطالعه می‌کنید، مطالبی را که بلدید، مجدداً می‌خوانید. در صورتی که دیگر لزومی به تکرار آن نیست و تکرار بی‌جهت آن باعث اتلاف وقت، انرژی، بی‌حوصلگی و در نتیجه دلزدگی می‌شود. اما جعبه لایتنر فقط مطالب چموش و رام نشدنی را شکار کرده و ما را وادار به تکرار آن می‌کند.
۲. اگر فرد آن را برای مدتی هم رها سازد، هیچ اختلالی در کار یادگیری ایجاد نمی‌شود؛ جز آن که مجبور می‌شود کارت‌ها را بار دیگر مرور کند. البته توصیه ما این است که کار به طور منظم دنبال شود.
۳. با گرفتن امتیاز و مشاهده پیوسته موفقیت، یادگیری برای فرد از یک حالت خسته کننده به یک بازی لذت بخش و دل‌نشین تبدیل می‌شود.
چگونه از جعبه لایتنر استفاده می شود؟
جعبه لایتنر یک قوطی در باز است که از پنج قسمت تشکیل می‌شود. عرض قسمت‌های مختلف به ترتیب ۱ و ۲ و ۴ و ۸ و ۱4 واحد است. این جعبه را خودتان می‌توانید با مقوا، جعبه یا قوطی‌های پودر لباسشویی، کفش و… درست کنید، یا این که از بازار تهیه نمایید.
می‌توانید این روش را برای یادگیری لغات زبان انگلیسی، فارسی و یا هر فرمول یا مطالب درسی فراری که می‌خواهید به خاطر بسپارید، به کار گیرید.
مثلاً باید هر موضوع یادگرفتنی را روی یک برگ کاغذ ( فیش) بنویسید و دقت کنید که روی هر فیش تنها یک موضوع نوشته شود. یعنی لغت در یک روی کاغذ و جواب آن بر روی دیگر برگه نوشته شده باشد.
نمونه روش عملی برای استفاده از این متد برای دانش آموزان موفق
روز اول تعدادی از برگه‌ها را تکمیل کنید و پس از اینکه هر دو روی برگه را یکی دو بار مرور کردید برگه‌ها را در خانه اول جعبه قرار دهید. می‌توانید هر روز ۱۰ الی ۱۵ یا تعداد بیشتری برگه آماده نمایید شاید در بعضی روزها هم نیاز به تهیه هیچ برگهای نباشد.
روز دوم ابتدا برگه‌هایی که دیروز تهیه کرده بودید را از خانه اول بردارید. سوالات را از روی برگه بخوانید و سعی کنید جواب‌ها را به خاطر بیاورید. آنهایی را که بلد نبودید، مجدداً در خانه اول قرار دهید و آنهایی را که بلد بودید به خانه دوم منتقل کنید. پشت این برگه‌های خانه دوم یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار دهید. در پایان برگه‌هایی را که در روز دوم برای اولین بار تهیه کرده‌اید در خانه اول قرار دهید.
روز سوم به برگه‌های خانه دوم دست نمی‌زنید، زیرا خانه دوم هنوز تکمیل نشده است و ظرفیت دو گروه برگه را دارد. پس بار دیگر از برگه‌های خانه اول شروع می‌کنید و برگه‌هایی را که جواب سوالات‌شان را بلد هستید به خانه دوم منتقل می‌نماید و در پشت کاغذ رنگی قرار می‌دهید تا این برگه‌ها با برگهای روز گذشته مخلوط نشوند. برگه‌هایی که پاسخشان را بلد نیستید به همراه برگه‌های جدیدی که امروز تهیه کرده‌اید در خانه اول قرار دهید. در روز چهارم مراحل زیر را انجام دهید:
الف: ابتدا از خانه دوم شروع کنید زیرا خانه دوم ظرفیت دو گروه برگه را دارد و ظرفیت آن روز قبل تکمیل شده است. ولی فقط برگه‌های ردیف جلوتر را برمی‌دارید (یعنی برگه‌هایی که جلوی کاغذ رنگی قرار دارند). سوالات روی این برگه‌ها را مطالعه می‌کنید و اگر پاسخ تان درست بود برگه‌ها را در داخل خانه سوم و در ابتدای آن قرار داده و پشت این برگه‌ها یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار دهید تا فاصله گذاری مشخص شود. هم زمان برگه‌های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر بیاورید و کاغذ رنگی را در پشت این برگه‌ها بگذارید.
ب: سپس به خانه اول برگردید و برگه‌های آن را بردارید و آنهایی را که بلد هستید در خانه دوم، پشت کاغذ رنگی قرار دهید.
ج: برگه‌هایی که پاسخ آنها را بلد نیستید و همچنین برگه‌های جدیدی را که تهیه کرده‌اید در خانه اول بگذارید. خانه سوم برای چهار گروه برگه در نظر گرفته شده و باید چهار روز صبر کنید تا این قسمت تکمیل شود. البته هر روز پس از ورود برگه‌ها از خانه دوم به خانه سوم ،پشت این برگه‌ها کاغذ رنگی می‌گذارید تا قسمت سوم هم به تدریج و پس از چهار روز تکمیل شود. خانه چهارم جای هشت گروه برگه را دارد هشت روز پس از ورود اولین برگه‌ها پر خواهد شد.
خانه پنجم حاوی ۱۵ گروه برگه است و ۱۶ روز پس از ورود اولین برگه‌ها این قسمت تکمیل می‌شود. یعنی اگر شما در کارتان وقفه‌ای نیاندازید، سی روز طول خواهد کشید تا هر ۵ قسمت جعبه لایتنر تکمیل شود. توجه داشته باشید که باید بین هر دو گروه برگه یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار داد تا برگه‌های مربوط به روزهای مختلف با یکدیگر مخلوط نشوند. از روز سی و یکم به تدریج برگه‌ها از داخل جعبه خارج می‌شوند و شما می‌توانید این برگه‌ها را بایگانی نمایید. پس از ۵ بار تکرار موفقیت آمیز هر برگه در زمان‌های متفاوت، می‌توانید مطمئن باشید که آن موضوع را برای همیشه آموخته اید و هرگز آن را فراموش نخواهید کرد.
امید است که مطلب ارائه شده، شما را در یادگیری هر چه بهتر مطالب یاری نماید.
به این ترتیب با روشی که شبیه بازی انفرادی است در اوقات فراغت می‌توانید با کمترین میزان اتلاف وقت آن چه را که برای یادگیری مشکل‌تر است بیشتر تکرار کنید و زودتر برای همیشه به خاطر بسپارید و آنچه را که زودتر یاد می‌گیرید فقط با ۵ بار تکرار برای همیشه فراگیرید. با آرزوی موفقیت روز افزون
توجه: حق کپی و استفاده از مطالب کانون مشاوره پایا محفوظ بوده و استفاده از مطالب این سایت فقط با ذکر منبع بلامانع است.